Praca zawiera teksty napisane przystępnym językiem i przedstawia reprezentatywne dla autora Metodologii historii ujęcie historii jako wiedzy praktycznej o działaniach ludzkich, koncepcję świata z historią i świata bez historii, podejmuje zagadnienie myślenia historycznego i swoistości nauk historycznych.

Publikacja zawiera także artykuły dotyczące teorii źródła historycznego, zagadnienia zdań bazowych, faktu historycznego, postawy wartościującej historyka oraz relatywizmu poznawczego i paradoksu prawdy historycznej.

Ponadto prezentuje przegląd poglądów Topolskiego na temat narracji historycznej, roli bohaterów w historii, wojny jako przedmiotu badań historycznych, problemów pisania historii regionalnej, statusu źródeł literackich w badaniach historycznych, a także refleksje na temat historii alternatywnej i problemu biologicznego wymiaru historii.