Psychologia i prawo to rozległe dziedziny wiedzy, które dokonują oglądu zachowania człowieka z dwóch punktów widzenia: pierwszy z nich polega na poszukiwaniu przyczyn oraz mechanizmów postępowania, drugi odnosi się do oceny zgodności zachowania człowieka z normami prawa.

Perspektywy te spotykają się i wzajemnie przenikają w procesie postępowania karnego i postępowania wykonawczego. Z istnieniem i funkcjonowaniem aparatu wymiaru sprawiedliwości związane są więc tradycyjnie dwie dyscypliny psychologiczne: psychologia sądowa i psychologia penitencjarna, odnosząca się do sytuacji przymusowej izolacji człowieka w instytucjach zamkniętych.