Tom ten zawiera najbardziej znane i najczęściej czytane opowiadania Marii Dąbrowskiej: Marcin Kozera, Boże Narodzenie, Olek, Ptaki, Pies, Przyjaźń, Odjazd, Janek. W swoich nowelach pisarka przedstawia najczęściej sylwetki dzieci, które po raz pierwszy musiały zmierzyć się z problemami do tej pory im nieznanym i nierzadko kształtującymi je na całe ich dalsze życie: opuszczeniem domu rodzinnego, uczuciem pierwszej przyjaźni czy miłości odnalezieniem w sobie polskości, a nawet ze śmiercią. Wszystkie te opowiadania łączy jedna pointa: człowiek najczęściej bezbronny jest wobec tego, co przynosi mu los i nie ma wpływu na machinę historii, która osadza go w danym miejscu i określonym czasie.