W Polsce istnieje obecnie nieco ponad 900 miast, w których żyje niemal 62% mieszkańców naszego kraju. Miasta różnią się od siebie historią, wielkością i wyglądem zabudowy oraz funkcjami. Każdy ośrodek miejski to unikatowy organizm rozwijający się niekiedy przez wiele stuleci. W murach, na ulicach i budowlach miejskich zamknięta jest ich fascynująca historia, dzieje świetności i upadków, przemian oraz życia pokoleń mieszkańców.

Sercem każdego organizmu miejskiego, wokół którego następował stopniowy jego rozwój, jest najstarsza dzielnica, nazywana starym miastem. Upowszechnił się także termin „starówka”, który pochodzi z warszawskiej gwary i określa zabytkowy fragment stolicy. Sieć miast kształtowała się na ziemiach dzisiejszej Polski od ponad 1000 lat. Historia najstarszych ośrodków jest pieczołowicie odtwarzana w oparciu o źródła archeologiczne i historyczne. Pierwsze wczesnomiejskie ośrodki osadnicze na ziemiach polskich powstawały w okresie kształtowania się państwowości w X i XI wieku. Budowano wówczas pierwsze plemienne grody – silnie ufortyfi kowane siedziby książęce. Obok nich konstruowano umocnione osady zwane podgrodziami, gdzie mieszkała książęca drużyna, ludność służebna, rolnicy, rzemieślnicy i kupcy. Z czasem wewnątrz obwodu drewniano-ziemnych wałów powstawały okazałe budowle – świątynie, kaplice i palatia. Pierwotne ośrodki osadnicze można traktować jako zaczątki miast. Niektóre grody traciły swe znaczenie i z czasem pustoszały, ale ich fragmenty przetrwały wieki.